Mieke van Hecke stelt een belangrijke relatie tussen levensbeschouwing en onderwijs. Het identiteitsvraagstuk leeft opnieuw op in de scholen van het katholiek onderwijs. Ik vind het in het opzicht van vrije schoolkeuze belangrijk dat een school een duidelijke profilering van haar identiteit heeft. Zo weet je waar de school voor staat en kan je een doordachte keuze voor je kind maken. Want zelfs binnen het katholieke onderwijs is er inderdaad een veelheid aan pedagogische projecten.
Mieke Van Hecke geeft drie invalshoeken aan om ons op weg te helpen in de complexiteit van het levensbeschouwelijk identiteitsvraagstuk van het katholiek onderwijs.
Een eerste vaststelling van mevrouw Van Hecke is dat onze individualistische en pluralistische samenleving het verlangen naar authenticiteit versterkt.
Ze citeert de Canadese filosoof Charles Taylor die stelt dat de enorme vlucht die de mobiliteits – en communicatiemiddelen in een relatief korte tijdsspanne gemaakt hebben, het tijd/ruimtebesef van de mens drastisch hebben veranderd.
Het lijkt me inderdaad belangrijk dat we ons daarvan bewust zijn of worden. Nog maar een generatie of twee geleden, speelde het leven van de mensen zich voornamelijk af in hun directe omgeving. Iedereen kende iedereen in zijn/haar dorp, heel goed. De verschillen in levensbeschouwelijke overtuiging en religie waren minder talrijk en kleinschaliger.
Een stad werd al als een anonieme omgeving ervaren! Via de huidige communicatiemogelijkheden zijn we overal tegelijk. Kinderen worden al op prille leeftijd geconfronteerd met beelden en informatie over sociale, levensbeschouwelijke en andere problemen uit de hele wereld. Ook de directe leefomgeving waarin ze opgroeien is veel complexer geworden. Het is volgens mij waar dat kinderen en jonge mensen een sterke houvast nodig hebben om niet in die veelheid van impressies te verdrinken. Vanuit die basis kunnen mensen op zoek gaan naar hun eigen authenticiteit. Mensen zijn sociale wezens, we zoeken contact met anderen, ook met andersdenkenden, maar we willen onze eigen individualiteit mogen behouden. We willen binnen de groep of de leefwereld waarin we bewegen, gerespecteerd worden om wie we zijn. En we willen door middel van onze kleding, muziek, overtuigingen, interesses,… mogen tonen wie we zijn. Mieke Van Hecke benadrukt het belang van de kracht van onze hedendaagse expressieve mogelijkheden om, wat ze noemt, het risico van het gelijkheidsdenken, tegen te gaan.
Om een antwoord te vinden op de vraag welke de impact is van het menselijk verlangen naar authenticiteit op religie en zingeving, schetst Mieke Van Hecke in het kort de evolutie van de samenleving op levensbeschouwelijk vlak. Ze komt tot de conclusie dat het dagelijkse leven en het religieuze leven van christelijk geïnspireerde mensen, van elkaar zijn vervreemd. Mevrouw Van Hecke pleit ervoor om geloof en leven opnieuw met elkaar te laten communiceren, en daarmee te starten in de context van onderwijs en vorming aangezien identiteitsvorming voor een belangrijk deel in die context gebeurt. Verder argumenteert ze dat identiteitsvorming altijd een gemeenschapsgebeuren is, en onderhavig aan omgevingsfactoren, kritische personen en gebeurtenissen, dat ze ontstaat vanuit een veelheid van overtuigingen en opinies, dus vanuit het verschil. Ik denk dat dit inderdaad het geval is, maar, dat, zoals eerder gezegd, in onze huidige samenleving die pluraliteit van opinies en levensbeschouwingen niet alleen uitgaan van de eigen leefomgeving, de huiskring, de school. Individuen, ook opgroeiende jongeren hebben via allerlei communicatiemiddelen gemakkelijk toegang tot een oneindig aantal opinies over allerlei onderwerpen, ook levensbeschouwelijke. Ik ben het er mee eens dat vragen zoals over toekomst en hoop, die tot de levensbeschouwelijke sfeer horen, altijd blijven terugkomen en dat het onderwerp niet moet vermeden worden, ook niet in een pedagogische context. In onze nog steeds groeiende multi-culturele samenleving wordt het misschien wenselijk om jongeren nog meer te begeleiden en te ondersteunen in hun zoektocht naar hun identiteit. Het is zeker belangrijk om levensbeschouwelijke gedachten bespreekbaar te houden en de veelheid aan informatie en invalshoeken te helpen ordenen, zodat jonge mensen zich er gemakkelijker een weg door banen en hun eigen authenticiteit een plaats kunnen geven. Leerkrachten spelen hierin zeker een rol. Niemand kan zichzelf buiten spel zetten, ook een leerkracht niet. Iedereen communiceert met andere mensen vanuit zijn/haar eigen referentiekader.
Als ik het goed begrijp, pleit Mieke Van Hecke ervoor om de katholieke scholen zelf een nieuwe (liefst gemeenschappelijke )identiteit te geven, één waarin de leerkrachten van die scholen zich kunnen terugvinden, een identiteit die dynamisch is en respectvol open staat voor andere levensbeschouwingen. Ik heb er lang over nagedacht. Ik weet niet of het eenvoudig is. Dat mensen een duidelijk beeld hebben van de waarden en normen die binnen een school gehanteerd worden, vind ik belangrijk. Het lijkt me moeilijk om in onze huidige samenleving alle katholieke scholen samen een levensbeschouwelijke identiteit op te leggen die in al die scholen op dezelfde manier in beweging is en ervoor te zorgen dat alle leerkrachten en leerlingen van die scholen zich daarin ten allen tijden kunnen vinden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten